Odra (po łacinie morbili, ang. measles, rubeola) to choroba zakaźna wieku dziecięcego wywoływana przez morbilliwirus z rodziny paramyksowirusów.
Historia
Przypuszcza się, że odrę i czarną ospę przynieśli Saraceni z Afryki do Europy. Następstwem były pandemie tych schorzeń w VII wieku.
Pierwszy opis odry znajduje się w dziełach lekarza arabskiego Rhazesa z Bagdadu, który jednak mieszał w opisach odrę z ospą.
Opisy z XVI wieku wyodrębniają już ospę, nie rozróżniają jednak odry i płonicy. Dopiero Thomas Sydenham wyodrębnił to schorzenie w 1675 na podstawie studiów ogromnych epidemii, które nawiedziły Londyn w latach 1660 i 1664.
Zaraźliwość odry udowodnił Szkot Home, który eksperymentował w tym kierunku w 1758.
Cenne spostrzeżenia na temat epidemiologii i kliniki odry zebrał Pannum podczas pandemii na Wyspach Owczych w 1846. Ponieważ mieszkańcy mieli do tej pory małą styczność z kontynentem, epidemia objęła 92,6% ludności wysp.
Zakażenie
Zakażenie przenosi się drogą kropelkową. Okres inkubacji około 2 tygodni. Zakaźność chorego pojawia się na 5 dni przed wystąpieniem wysypki.
Objawy
Plamki Koplika na błonie śluzowej policzka
W okresie prodromalnym choroby dominuje ostry ból gardła, nieżyt błony śluzowej nosa i spojówek, stan zapalny górnych dróg oddechowych. Występuje często suchy kaszel. Charakterystycznym dla odry jest pojawienie się na błonie śluzowej policzków na wysokości dolnych zębów trzonowych, białawych przebarwień tzw. plamek Koplika. Pojawia się wysoka gorączka. Po kilku dniach (do 5) pojawia się wysypka o charakterze gruboplamistym, kolorze różowym, zlewająca się. Najpierw umiejscawia się na twarzy za uszami i na czole, postępuje w dół obejmując całą powierzchnię ciała. Towarzyszy jej kaszel i wysoka gorączka. Po kilku dniach (4-5) gorączka cofa się, ustępują również objawy zapalenia gardła, wysypka zmienia kolor na ceglasty, a naskórek łuszczy się „otrębiasto”.
Powikłania
Dotyczą głównie dzieci z niedoborami odporności, niedożywionych, z wadami serca, niemowląt. Najczęściej spotyka się:
zapalenie płuc spowodowane nadkażeniem bakteryjnym
zapalenie ucha środkowego
zapalenie mięśnia sercowego
zapalenie mózgu (około 1 na 1000 zachorowań)
podostre stwardniejące zapalenie mózgu (LESS – łac. leukoencephalitis subacuta scleroticans) – pojawia się kilka lat po przebyciu choroby, związane jest z latentnym zakażeniem wirusem odry, charakterystyczne dla tego powikłania jest wybitnie wysokie stężenie przeciwciał przeciw wirusowi, objawy neurologiczne w postaci zaburzeń mowy, upośledzeniem psychicznym, niedowładami postępują doprowadzając do stanu odmóżdżeniowego – rokowanie złe
Leczenie
Stosuje się szczepienia dzieci atenuowanym wirusem odry. Można zastosować ludzką gammaglobulinę w kilka dni po zakażeniu jeszcze przed pojawieniem się wysypki celem złagodzenia/zapobiegania chorobie.
Bibliografia
Maria Olszyńska-Krowicka: Odra. W: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zdzisław Dziubek (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2003, 237-241. ISBN 83-200-2748-9.
Źródło: Wikipedia
